Żelazo rola w organizmie, niedobór i nadmiar

Żelazo jest jednym z mikroelementów. Jest on niezwykle ważny dla naszego organizmu, o czym wiele osób zapomina. Mimo że w organizmie człowieka znajduje się mniej niż 0,01% żelaza, to nie zmienia faktu, że koniecznie musimy dbać o to, aby nie brakowało go w naszej codziennej diecie. Należy wiedzieć, że zarówno jego niedobór, jak i nadmiar nie są dobre – natomiast niedobór żelaza jest przyczyną niedokrwistości. Co jeszcze musisz wiedzieć na temat żelaza? Jaka jest jego rola w organizmie? Sprawdź to w naszym artykule!

Rola żelaza w organizmie człowieka

W organizmie każdego człowieka znajduje się około 3-4g żelaza. Mimo że to nie jest zbyt dużo, to trzeba wiedzieć, że jest to składnik, który jest niezwykle potrzebny – przede wszystkim jest kluczowy dla przebiegu procesów biologicznych. Jest to składnik hemoglobiny, czyli białka, które występuje w czerwonych krwinkach. Jego zadaniem jest transport tlenu do wszystkich komórek znajdujących się w organizmie.

To także mikroelement, który wchodzi w skład enzymów, a więc chroni komórki przed stresem oksydacyjnym, jak i również pośrednio uczestniczy w syntezie serotoniny, prostaglandyn, tlenku azotu, produkcji tyroksyny oraz trójjodotyroniny – czyli pokrótce mówiąc: hormonów tarczycowych. Ma znaczący wpływ na metabolizm cholesterolu. Bierze także udział w syntezie DNA.

Żelazo – jakie są normy?

Zalecane dzienne zapotrzebowanie jest różne i zależy od płci oraz wieku. W przypadku niemowląt powyżej 6 miesiąca życia zaleca się 11 mg, natomiast dla trochę starszych dzieci od 1 do 3 roku życia – 7 mg. Dzieci mające od 4 do 12 lat powinny przyjmować 10 mg. Pozostałe osoby:

• chłopcy od 13 do 18 lat – 12 mg,
• dziewczynki od 13 do 18 lat – 15 mg,
• mężczyźni – 10 mg,
• kobiety do 50 roku życia – 18 mg,
• kobiety powyżej 50 roku życia – 10 mg.

Jeśli natomiast chodzi o kobiety w ciąży, to powinny one przyjmować dziennie 27 mg żelaza. Ta dawka się zmniejsza w okresie laktacji do 10 mg.

Jakie są przyczyny niedoboru żelaza?

Jedną z najczęstszych przyczyn niedoboru żelaza jest po prostu zbyt mała jego podaż. Należy pamiętać o tym, aby w naszej diecie nie brakowało produktów, które zawierają duże ilości żelaza. Kolejną przyczyną niedoboru tego mikroelementu jest zwiększone zapotrzebowanie. Najczęściej dotyka ono kobiety w ciąży oraz karmiące, noworodki i wcześniaki. Warto jednak wiedzieć, że niedobór żelaza bardzo często występuje też u kobiet zmagających się z obfitymi miesiączkami.

Inną przyczyną może być upośledzone wchłanianie żelaza przewodu pokarmowego. Najczęściej występuje u osób, które zmagają się z przewlekłymi, zapalnymi chorobami jelit i uporczywymi biegunkami, lecz nie tylko. Częstą przyczyną niedoboru jest także utrata żelaza, która następuje wskutek przewlekłych krwawień m.in. z przewodu pokarmowego.

Jakie są objawy niedoboru żelaza?

Objawy niedoboru żelaza bardzo często są niezauważalne lub przypisywane czemuś innemu. Do pierwszych objawów zaliczamy przede wszystkim zmęczenie, ospałość, a także bladość skóry. Jeśli nie zaczniemy nic z tym robić, to wraz z upływem czasu objawy niedoboru żelaza zaczną nam bardziej dokuczać. Należy wiedzieć, że długotrwały niedobór żelaza jest przyczyną anemii, która objawia się bólami głowy, bladością skóry, błony śluzowej jamy ustnej i spojówek. U osób zmagających się z anemią można także zaobserwować duże osłabienie organizmu.

W przypadku zaawansowanej niedokrwistości mogą nawet wystąpić objawy mające podłoże neurologicznych. Do najczęściej występujących zaliczamy zaburzenia świadomości, kołatanie serca, zawroty głowy, czy duszności. Ponadto warto wiedzieć, że u osób mających niedobór żelaza można zaobserwować znaczne zmniejszenie odporności.

Innymi objawami niedoboru żelaza są:

• wypadanie i łamliwość włosów,
• łamliwość paznokci,
• białe plamki na paznokciach.

Jakie są skutki niedoboru żelaza?

Warto obserwować swój organizm, co wynika z tego, że wczesne wykrycie niedoboru żelaza pozwala na uchronienie się przez poważnymi skutkami. Jeśli nie zaczniemy działać w porę, to najprawdopodobniej niedobór żelaza doprowadzi do niedokrwistości, czyli anemii – a w takiej sytuacji niezbędna będzie suplementacja. Pamiętajmy również o tym, że nie można ignorować anemii, gdyż jeśli nie będziemy jej leczyć, to objawy będą znacznie silniejsze i zaczną utrudniać normalne funkcjonowanie.

U osób zmagających się z anemią występują przeróżne objawy, które niestety wpływają praktycznie na każdy aspekt życia codziennego. Utrudniają one naukę/pracę, kontakty międzyludzkie, czy aktywność fizyczną. Objawy anemii wpływają też nawet na seks. To wszystko sprawia, że osoby z anemią stają się rozdrażnione i zestresowane, co wpływa na zwiększenie niedokrwistości.

Suplementacja żelaza

Aby pozbyć się problemu, jakim jest niedobór żelaza, to zazwyczaj wystarczy zmiana diety. Jednak trzeba wiedzieć, że to nie zawsze jest wystarczające. Czasem niezbędne jest także włączenie suplementacji żelaza. Profilaktycznie można przyjmować żelazo bez zalecenia lekarza, kiedy wiemy, że nasza dieta jest uboga w produkty zawierające ten pierwiastek, aczkolwiek przy dłuższej suplementacji warto skonsultować przyjmowaną dawkę suplementu z lekarzem.

Nadmiar żelaza – przyczyny, objawy i skutki

Nadmiar żelaza w organizmie jest najczęściej spowodowany zaburzeniami o podłożu genetycznym. Jest to choroba zwana hemochromatozą. Charakteryzuje się nadmiernym wchłanianiem żelaza z pożywienia. Nieleczona hemochromatoza może doprowadzić do uszkodzenia wątroby, trzustki i serca. Rozpoznać chorobę pozwala także badanie wysycenia surowicy transferyną. Badania genetyczne pomagają rozwiać wątpliwości. Dieta w hemochromatozie polega na ograniczeniu produktów zawierających duże ilości żelaza: czerwone mięso, podroby, żółtko jaj, ale także suche nasiona roślin strączkowych, suszone owoce, produkty spożywcze wzbogacone w żelazo .